WSTP

Jednym z najwaniejszych zagadnie dotyczcych wspóczesnego pastwa jest moliwo jego oddziaywania na zjawiska o charakterze midzynarodowym. Szczególnie interesujc problematyk jest opodatkowanie holdingów midzynarodowych. W obszarze tym wyksztacio si zjawisko midzynarodowego unikania opodatkowania o niezwykle zoonym i wieloaspektowym charakterze. Po pierwsze, dotyczy ono relacji pomidzy holdingami midzynarodowymi a pastwami, w których te holdingi prowadz dziaalno gospodarcz lub inwestycyjn. Po drugie, dotyczy relacji pomidzy poszczególnymi pastwami, które w specyficznych okolicznociach mog prowadzi do powstania midzy nimi konkurencji podatkowej.

Problem midzynarodowego unikania opodatkowania staje si coraz istotniejszy w zwizku z postpujc globalizacj przy jednoczenie sabncej roli pastwa. Liberalizacja systemów gospodarczych pastw spotgowaa praktycznie nieograniczony przepyw osób i kapitau. Pogbio to asymetri informacji pomidzy pastwem a holdingiem midzynarodowym, tworzc klimat sprzyjajcy naduywaniu dotychczasowych standardów. Wród negatywnych skutków globalizacji najczciej wymienia si coraz wiksz polaryzacj dochodów i warunków ycia obywateli rónych pastw oraz pogorszenie skutecznoci organów pastw w zakresie sprawiedliwego podziau dochodów pomidzy pastwami. Skala tych skutków przyczynia si do podjcia debaty o potrzebie doskonalenia polityki publicznej - jej ksztatowania, realizacji i oceny. Wzrost znaczenia globalizacji spowodowa konieczno ustalenia sprawiedliwego podziau jej pozytywnych skutków.

Na pastwach jako podmiotach stosunków midzynarodowych spocza odpowiedzialno za ustalenie formu prawnomidzynarodowych sucych rozwizaniu problemów stwarzanych przez globalizacj, jak równie zagwarantowanie ich egzekwowania. Ujawnio to jednak sabnc rol pojedynczych pastw w warunkach midzynarodowych, przez co realizacja wskazanych celów jest utrudniona lub w pewnych obszarach wrcz niemoliwa. Jednoczenie oddziaywanie instytucji midzynarodowych jest niewystarczajce, co wynika w szczególnoci z braku   instytucjonalnych podstaw do koordynacji sprzecznych celów rónych interesariuszy w przestrzeni ponadnarodowej. Coraz czciej dochodzi zatem do podejmowania zintegrowanych dziaa pomidzy wieloma pastwami.

Wspózaleno pastw, zwizana z globalizacj, wprowadza napicia pomidzy swobod korzystania z uprawnie suwerennych a koniecznoci aktywnego ksztatowania warunków do ich wykonywania. W przestrzeni midzynarodowej pastwa musz si bowiem liczy z interesami i wartociami innych pastw, a take interesariuszy niebdcych pastwami, np. holdingów midzynarodowych.

Inicjatywy dotyczce integracji polityki rónych pastw s na wstpnym etapie rozwoju. Jedn z przeszkód ich dalszej integracji jest narastajca asymetria zmian rónych aspektów ycia spoeczno-gospodarczego. Asymetria ta ujawnia si zwaszcza w relacji midzy pastwem a holdingiem midzynarodowym. Uwolnienie przepywów kapitaowych w globalnej gospodarce zwikszyo moliwoci prowadzenia dziaalnoci gospodarczej przedsibiorstw w wielu pastwach. Dyspersja dziaalnoci gospodarczej wymusia tworzenie holdingów midzynarodowych. W teorii holdingów midzynarodowych wskazuje si, e jedn z przyczyn ich istnienia jest wykorzystywanie niedoskonaoci w gospodarce globalnej, bdcych wynikiem sabncej roli pastwa w warunkach midzynarodowych.

Wag tego zagadnienia podkrela powikszajca si dominacja holdingów midzynarodowych wobec pojedynczych pastw. Ma ona wiele przyczyn, z których najistotniejsze dotycz wysokiego poziomu zintegrowania dziaalnoci gospodarczej w skali ponadnarodowej oraz atwoci przenoszenia dochodu z tej dziaalnoci pomidzy pastwami, niezalenie od miejsca prowadzenia dziaalnoci, z której ten dochód pochodzi. Powoduje to trudnoci ze sprawiedliwym podziaem dochodów do opodatkowania pomidzy poszczególne pastwa. Polityka podatkowa pastwa tworzona jest przez poszczególne pastwa i wynika z ich suwerennego prawa do nakadania podatków. Przy braku harmonizacji opodatkowania dochodów holdingów midzynarodowych odrbne rozwizania podatkowe, tworzone w poszczególnych pastwach, umoliwiaj unikanie opodatkowania. Wykorzystuj to niektóre holdingi midzynarodowe. Posuguj si zaawansowanymi strategiami podatkowymi, zawierajcymi ocen szans i zagroe w obszarze podatków w zwizku z prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej i inwestycyjnej w rónych pastwach. Identyfikuj moliwoci minimalizacji ciaru podatkowego oraz ryzyko podatkowe, na które mog by naraone.

Wskazane zagadnienia stay si powodem podjcia analizy problematyki skutecznoci polityki pastwa dotyczcej przeciwdziaania unikaniu opodatkowania. Rozwój bada w ramach nauk o polityce publicznej dostarcza coraz wicej narzdzi pozwalajcych na ewaluacj rezultatów i konsekwencji prowadzonej polityki publicznej. Ze wzgldu na rang midzynarodowego unikania opodatkowania niezmiernie wana staa si moliwo ewaluacji polityki przeciwdziaania temu zjawisku. Bez waciwej ewaluacji kada polityka pastwa, dotyczca przeciwdziaania unikaniu opodatkowania w perspektywie krótkookresowej, moe by uznana za skuteczn, albowiem bdzie wpywaa na jej adresatów. Ocena jej dugookresowego zasigu wymaga jednak pogbionej analizy. Niezmiernie istotna jest bowiem umiejtno prawidowej identyfikacji tendencji holdingów midzynarodowych w kreowaniu strategii podatkowych w reakcji na wprowadzone przez pastwo zmiany w polityce przeciwdziaania unikaniu opodatkowania.

Z tego wzgldu temat niniejszej rozprawy doktorskiej brzmi: "Skuteczno polityki przeciwdziaania unikaniu opodatkowania wobec zmian strategii podatkowych holdingów midzynarodowych". Takie sformuowanie pozwolio na przedstawienie tego zagadnienia z perspektywy, z której dotychczas nie byo analizowane.

Na wybór i ujcie tematu miao wpyw kilka czynników. Po pierwsze, moliwo wyznaczenia rónych kryteriów oceny skutecznoci polityki przeciwdziaania unikaniu opodatkowania wobec rónych tendencji do zmiany strategii podatkowej przez holdingi midzynarodowe. Mog one hybrydyzowa swoje strategie podatkowe bd wycofywa si z nich. Skuteczno polityki przeciwdziaania unikaniu opodatkowania w Polsce zostaa oceniona przez pryzmat zaobserwowanych tendencji do zmiany strategii podatkowych przez holdingi midzynarodowe. Ocena ta powinna umoliwi popraw skutecznoci dostpnych narzdzi przeciwdziaania unikaniu opodatkowania.

Po drugie, unikanie opodatkowania moe by rozpatrywane zarówno w aspekcie krajowym, jak i midzynarodowym. Analiza zachowa holdingów midzynarodowych umoliwia przedstawienie tego zjawiska w perspektywie midzynarodowej. Pozwala to na dokadn analiz poszczególnych instrumentów unikania opodatkowania, wykorzystywanych przez holdingi midzynarodowe, w tym cen transferowych. Holdingi midzynarodowe posuguj si tymi instrumentami przede wszystkim w operacjach ponadnarodowych. Wprawdzie niektóre pastwa rozpoznaj wykorzystywanie instrumentów dotyczcych cen transferowych wycznie w relacjach krajowych (w tym Polska), jednak cao rozwiza prawnych, stosowanych przez poszczególne pastwa, dotyczy relacji ponadnarodowych. Do analizy midzynarodowych aspektów unikania opodatkowania wykorzystano jednak polskie dowiadczenia. Strategie podatkowe, wykorzystujce ceny transferowe, nale do najbardziej zaawansowanych form unikania opodatkowania. Umoliwiaj praktycznie nieskrpowane przenoszenie dochodu podatkowego pomidzy podmiotami powizanymi, w tym z siedzib w jurysdykcji o korzystniejszej stawce podatkowej. Najbardziej zaawansowan form przenoszenia dochodu jest przy tym przenoszenie ryzyka pomidzy podmiotami tworzcymi midzynarodowe holdingi.

Po trzecie, wybór tematu pozwoli przeanalizowa równie midzynarodowe unikanie opodatkowania na gruncie polskim. Podjte badanie dotyczy wpywu polityki przeciwdziaania unikaniu opodatkowania w Polsce na tworzenie strategii podatkowych holdingów midzynarodowych prowadzcych cz swojej dziaalnoci w Polsce. Wprawdzie konsekwencje midzynarodowego unikania opodatkowania s szczególnie widoczne w takich pastwach, jak Polska, jednak w odniesieniu do niego problem ten nie by wczeniej rozpatrywany. Okres transformacji politycznej i gospodarczej w Polsce oraz zasadniczej integracji ze strukturami europejskimi mona ju uzna za zakoczony. Zmienia si take struktura polskiej gospodarki przez stopniowe odchodzenie od konkurencyjnoci kosztowej na rzecz poprawiajcej si konkurencyjnoci technologicznej i towarzyszcego jej wzrostu wartoci mobilnych aktywów niematerialnych oraz zwikszania dostpnoci wyspecjalizowanych usug wysokomarowych. Obecnie Polska odnotowuje istotne straty z tytuu midzynarodowego unikania opodatkowania w podatku dochodowym od osób prawnych. Skala tego zjawiska jest znaczna, co uzasadnia ograniczenie przedmiotu badania do jurysdykcji polskiej.

Wybór wskazanego tematu zdeterminowa cele badawcze. Najwaniejszym z nich byo ustalenie zwizku pomidzy okrelonymi tendencjami do zmian strategii podatkowych pod wpywem polityki przeciwdziaania unikaniu opodatkowania. Z jednej strony naleao okreli istot prowadzenia tej polityki, a z drugiej - przeprowadzi analiz zachowa holdingów midzynarodowych powodujcych zmian strategii podatkowej. Kontekstem tego badania bya rosnca konkurencja pomidzy pastwami. Procesy globalizacji finansów wpyny na zwikszenie zakresu midzynarodowego arbitrau podatkowego. To z kolei wynika z relatywnie duej elastycznoci decyzji inwestycyjnych podejmowanych przez midzynarodowe holdingi w reakcji na polityk podatkow pastwa. We wspóczesnej gospodarce globalnej pastwa konkuruj pomidzy sob o kapita inwestycyjny równie za porednictwem podatków. Z tego wzgldu przedmiotem badania byy relacje pomidzy pastwem a holdingiem midzynarodowym, jak równie relacje pomidzy poszczególnymi pastwami.

Kolejny cel obj zbadanie moliwoci poprawy skutecznoci niektórych narzdzi przeciwdziaania unikaniu opodatkowania w drodze integracji polityki poszczególnych pastw, a take zawierania porozumie podatkowych pomidzy pastwami i holdingami midzynarodowymi.

Nastpnym celem bya analiza problemu unikania opodatkowania przez holdingi midzynarodowe przez wykorzystywanie cen transferowych. Zagadnienie wykorzystywania cen transferowych zostao ujte w analizie strategii podatkowych podejmowanych przez holdingi midzynarodowe. Przeprowadzono analiz tendencji zachowa holdingów midzynarodowych stosujcych takie strategie. Tendencje te zostay zbadane w zalenoci od skutecznoci polityki przeciwdziaania unikaniu opodatkowania. Wybór zagadnie dotyczcych cen transferowych zdeterminowa fakt, e jest to najczciej wykorzystywane narzdzie tworzenia strategii podatkowych majcych na celu unikanie opodatkowania. Problematyka ta charakteryzuje si przy tym du zoonoci. Analiza cen transferowych dotyczy bowiem caoci relacji handlowych i finansowych midzy podmiotami tworzcymi holdingi midzynarodowe. Moe midzy nimi dochodzi do ustalenia lub narzucenia warunków, które za pomoc cen stosowanych w transakcjach midzy tymi podmiotami pozwalaj dowolnie przenosi dochody podatkowe midzy nimi. W celu zminimalizowania tego zjawiska stosuje si standard arm`s length, który pastwa czonkowskie Organizacji Wspópracy Gospodarczej i Rozwoju (Organi- sation for Economic Cooperation and Development - OECD) powszechnie wykorzystuj do przeciwdziaania unikaniu opodatkowania. Pierwotn funkcj tego standardu jest podzia praw do opodatkowania dochodów podatkowych midzynarodowego przedsibiorstwa midzy poszczególne pastwa. Zakada przypisanie dochodu poszczególnym podmiotom tworzcym midzynarodowe holdingi, tak jakby to byy niezalene podmioty gospodarcze (ang. separate entity approach). Ze wzgldu na wysoki stopie skomplikowania standardu arm`s length, naley on do najczciej naduywanych w strategiach podatkowych.

W niniejszej rozprawie po raz pierwszy w Polsce zidentyfikowano i przedstawiono gówne strategie podatkowe, wykorzystujce ceny transferowe, co pozwolio na ustalenie prawidowoci przenoszenia dochodu z i do Polski. Na tej podstawie zaprezentowano autorskie podejcie do identyfikacji strategii podatkowych zawierajcych elementy cen transferowych.

Tematyka cen transferowych jest rzadko badana, wymaga bowiem dowiadczenia w pracy nad tym zagadnieniem. Warto nadmieni, e Autorka rozprawy doktorskiej od 15 lat zawodowo zajmuje si zagadnieniem cen transferowych zarówno w strukturach administracji podatkowej w Polsce, jak i w sektorze doradztwa podatkowego.

Struktura i tre rozprawy zostay podporzdkowane wskazanym celom. Prac podzielono na wstp, cztery rozdziay merytoryczne i zakoczenie. Rozdziay skadaj si z podrozdziaów. Kady rozdzia ma wprowadzenie i podsumowanie, które zawiera wnioski czciowe. Na podstawie wniosków czciowych ustalono wnioski kocowe, przedstawione w zakoczeniu.

W pierwszym rozdziale omówiono zagadnienia dotyczce instytucji pastwa w wietle zjawiska unikania opodatkowania przez holdingi midzynarodowe.

Wspóczesne pastwo oddziauje na holdingi za porednictwem polityki opodatkowania. Opodatkowanie dochodów holdingów midzynarodowych przez róne pastwa tworzy siatk zalenoci wpywajcych na decyzje holdingów. Przeanalizowano te aspekty opodatkowania midzynarodowego, które maj istotny wpyw na zachowania holdingów midzynarodowych. W tym celu przedstawiono wybrane aspekty opodatkowania holdingów midzynarodowych, wynikajce z teorii midzy-narodowego opodatkowania. Analiza ta odegraa pomocnicz rol wobec kolejnego zagadnienia, podjtego w tym rozdziale, a mianowicie zjawiska unikania opodatkowania. Rozwaania na temat wybranych aspektów midzynarodowego opodatkowania rozwinito bowiem, rozpatrujc unikanie opodatkowania w kontekcie teorii midzynarodowego optymalnego opodatkowania, stanowicej podwaliny teorii unikania opodatkowania. Wszystkie te teorie s istotne dla zrozumienia relacji pomidzy wspóczesnym pastwem a holdingami midzynarodowymi w wietle zjawiska unikania opodatkowania. Na podstawie tych rozwaa podjto prób identyfikacji ogranicze wspóczesnego pastwa wobec holdingów midzynarodowych. W tym celu wprowadzono porzdek definicyjny wobec poj holdingu midzynarodowego, globalizacji i regionalizacji. Ponadto dokonano przegldu teorii tworzenia i funkcjonowania holdingów midzynarodowych, a take wybranych strategii umidzynaradawiania holdingów wpywajcych na tworzenie okrelonych modeli i form dziaania holdingów na rynkach zagranicznych.

Istotn kwesti jest usystematyzowanie dostpnej wiedzy na temat midzynarodowego opodatkowania, kluczowej dla zrozumienia zjawiska unikania opodatkowania przez wykorzystanie cen transferowych. Wiele opracowa dotyczcych cen transferowych powicono analizie tego zjawiska w oderwaniu od jego wielowymiarowoci. W tym rozdziale starano si wykaza, e wykorzystywanie cen transferowych do unikania opodatkowania naley osadzi w szerszym kontekcie midzynarodowego opodatkowania oraz zwizanej z tym mobilnoci kapitau. Dlatego podjto prób usystematyzowania zagadnienia cen transferowych w teorii midzynarodowego unikania opodatkowania, rozpatrujc je w sensie prawnym i ekonomicznym. Przedstawione w pierwszym rozdziale ujcie zagadnienia cen transferowych miao na celu jego umiejscowienie w dorobku naukowym oraz stanowio przyczynek do dalszych rozwaa na temat cen transferowych w kolejnych rozdziaach rozprawy.

W drugim rozdziale omówiono zagadnienia dotyczce przede wszystkim przeciw-dziaania przez pastwo unikaniu opodatkowania przez holdingi midzynarodowe. W tym celu umiejscowiono t polityk w strukturze polityki pastwa. Dodatkowo, ze wzgldu na midzynarodowy charakter zjawiska unikania opodatkowania, dokonano oceny wspópracy midzy pastwami w celu unikania tego zjawiska. Ze wzgldu na obszerno zagadnie dotyczcych polityki kooperacyjnej do szczegóowej analizy wybrano te dziaania kooperacyjne, które dotycz cen transferowych.

W ramach analizy polityki przeciwdziaania unikaniu opodatkowaniu skoncentrowano si na aspekcie dotyczcym przeciwdziaania wykorzystywaniu cen transferowych do przenoszenia dochodu pomidzy pastwami. Wybór polityki dotyczcej cen transferowych wynika z jej zoonego charakteru zarówno w perspektywie krajowej, jak i midzynarodowej. Skuteczno pastwa na tym obszarze zaley bowiem od rodków podjtych na poziomie krajowym, a take od ich skorelowania z polityk innych pastw. W tym celu zaprezentowano genez obecnie prowadzonej polityki w zakresie cen transferowych na poziomie midzynarodowym. Miao to na celu identyfikacj midzynarodowych standardów dotyczcych cen transferowych, a nastpnie odniesienie tych standardów do polskiego prawa krajowego. W tej czci dokonano krytycznej oceny niektórych elementów tej polityki, na przykad metod ustalania cen transferowych.

Wspóczenie stosowane standardy midzynarodowe, dotyczce cen transferowych, nie s w peni skuteczne i budz wtpliwoci. W drugim rozdziale przedstawiono najistotniejsze opinie krytyczne w stosunku do powszechnie akceptowanego standardu midzynarodowego. Ich wyboru dokonano na podstawie kryterium najbardziej zaawansowanych projektów moliwych do wdroenia w skali midzynarodowej, zastpujcych dotychczas obowizujcy standard.

W trzecim rozdziale rozwaania odniesiono do systemu prawnopodatkowego w Polsce. Dokonano krytycznej analizy rodków wdroonych w Polsce w polityce przeciwdziaania unikaniu opodatkowania z wykorzystaniem cen transferowych. Przeprowadzono to na przykadzie dwóch strategii podatkowych stosowanych przez midzynarodowe holdingi wykorzystujce ceny transferowe do unikania opodatkowania. Pierwszy przykad dotyczy strategii podatkowej wykorzystujcej wycznie ceny transferowe. W drugim natomiast przedstawiono moliwo czenia cen transferowych z innymi instrumentami. Wybór tych dwóch przykadów strategii dowodzi wieloaspektowoci zjawiska wykorzystywania cen transferowych niezalenie od tego, czy s one jedynym instrumentem, czy stosuje si je z innymi instrumentami. W rozdziale tym wprowadzono równie porzdek definicyjny pojcia strategii podatkowej.

W Polsce w polityce w zakresie cen transferowych wykorzystuje si zarówno przepisy midzynarodowego prawa podatkowego, jak i przepisy krajowe. Dokonano autorskiej próby okrelenia granic stosowania obowizujcych w Polsce regulacji prawnych w zakresie cen transferowych. Analiza ta pozwolia na krytyczn ocen niektórych elementów polityki, które z powodu niejasnego stanowiska pastwa w tym zakresie wywouj istotne trudnoci w stosowaniu prawa i nie zapewniaj skutecznoci przyjtych rozwiza.

Przedstawione we wczeniejszych rozdziaach rozwaania skadaj si na analiz, któr przeprowadzono w czwartym rozdziale. Dotyczy ona zachowa holdingów midzynarodowych w Polsce w reakcji na róne konstrukcje polityki pastwa dotyczcej cen transferowych. W ten sposób starano si udowodni prawdziwo tezy rozprawy. Analiza ta realizuje równie podstawowy cel rozprawy, czyli okrelenie tendencji do zmian strategii podatkowych pod wpywem polityki przeciwdziaania unikaniu opodatkowania. W badaniu zachowa holdingów stosujcych strategie podatkowe z wykorzystaniem cen transferowych wykorzystano teori gier, porzdkujc uprzednio zwizane z ni pojcia. Relacje pomidzy pastwem a holdingiem midzynarodowym, stosujcym ceny transferowe, przeanalizowano na podstawie wybranych gier pojedynczych oraz dwóch gier z niekompletn informacj. Wybór poszczególnych gier dotyczy przedstawienia relacji w dwóch odrbnych scenariuszach. W pierwszym pastwo wykorzystuje wycznie rodki kontroli. W drugim holdingi midzynarodowe i pastwo zawary kontrakt dotyczcy prawidowoci ustalania przez holding cen transferowych. Analizy oparte na teorii gier dodatkowo wzmocniono badaniem wybranych danych podatkowych w celu ustalenia zachowa podatników stosujcych strategie podatkowe w Polsce w porównaniu z danymi deklarowanymi w zeznaniach podatkowych. Do oceny skutecznoci prowadzonej w Polsce polityki przeciwdziaania unikaniu opodatkowania zastosowano autorski model wykorzystujcy dane podatkowe dostpne dla administracji podatkowej. Model ten powinien by pozwoli sprawdzi, w jakim stopniu realizowana polityka wpywa na tendencje do zmian strategii podatkowych przez holdingi midzynarodowe. Opracowano sposób analizy skutecznoci wybranych elementów polityki przeciwdziaania unikaniu opodatkowania (np. uprzednie porozumienia cenowe). Przygotowane na tej podstawie rekomendacje bd mogy by wykorzystane bezporednio przez instytucje publiczne odpowiadajce za rozwój tych instrumentów do korygowania lub tworzenia nowych, skuteczniejszych rodków polityki pastwa.

Zakoczenie pracy zawiera podsumowanie wniosków czciowych, wieczcych kady rozdzia, oraz wnioski kocowe, które stanowi postulaty de lege lata i de lege ferenda dla dalszych prac legislacyjnych w Polsce. Podjto te prób sformuowania rekomendacji dla podmiotów opracowujcych i prowadzcych polityk przeciwdziaania unikaniu opodatkowania w obszarze cen transferowych. Rekomendacje sformuowano na podstawie oceny skutków dziaa podejmowanych w ramach dotychczas prowadzonej polityki przeciwdziaania unikaniu opodatkowania. Wiedza ta uwzgldnia elementy polityki prorozwojowej pastwa, w szczególnoci w zakresie ksztatowania pozycji midzynarodowej, wspópracy midzynarodowej, konkurencyjnoci, wzrostu potencjau, w tym zasobów niematerialnych. Wnioski de lege lata i de lege ferenda przedstawiono w sposób pozwalajcy na otwarcie dyskusji na temat koniecznoci podjcia dziaa przez instytucje publiczne odpowiedzialne za prowadzenie polityki w celu poprawy konkurencyjnoci polskiej gospodarki.

Ze wzgldu na zakres rozprawy niektóre wnioski kocowe zostay wyraone w formie umoliwiajcej wykorzystanie ich do celów praktycznych, jako instrumenty poprawiajce skuteczno prowadzonej w Polsce polityki przeciwdziaania unikaniu opodatkowania z wykorzystaniem cen transferowych.

Na potrzeby badawcze zgromadzono i wykorzystano obszerny materia ródowy, stanowicy dorobek nauk ekonomicznych, nauk o polityce, jak i nauk prawnych. Obejmuje on zarówno bibliografi, jak i regulacje prawne, midzynarodowe rekomendacje, orzecznictwo, a take materiay dodatkowe.

Punktem wyjcia do zgromadzenia materiau ródowego, który posuy jako podstawa do opracowania rozprawy, s akty prawa powszechnie obowizujcego oraz rekomendacje organizacji midzynarodowych dla ich pastw czonkowskich. Wykorzystane zostay przepisy prawa krajowego, konwencje midzynarodowe i, w niewielkim zakresie, przepisy prawa unijnego. Podstaw do realizacji zamierze badawczych byy krajowe akty prawne (ustawy zwyke, akty wykonawcze oraz ratyfikowane umowy midzynarodowe dotyczce unikania podwójnego opodatkowania). Ze wzgldu na midzynarodowy charakter zagadnie dotyczcych wykorzystywania cen transferowych istotne s równie rekomendacje midzynarodowych organizacji dla pastw czonkowskich (np. OECD), stanowice wane ródo interpretacji norm midzynarodowego prawa podatkowego. Opracowanie uwzgldnia stan prawny na 1 wrzenia 2018 r.

Poza midzynarodowymi rekomendacjami wykorzystano orzecznictwo stanowice pomocne ródo przy interpretowaniu obowizujcych regulacji prawnych. Orzeczenia sdowe stanowi bowiem poza stanowieniem prawa drugi istotny filar polityki podatkowej. Wpywaj na stosowanie prawa przez pastwo i niejednokrotnie s uwzgldniane w dziaaniach legislacyjnych. W rozprawie wykorzystano gównie orzecznictwo sdów krajowych i, w najistotniejszych kwestiach, przykady orzecznictwa zagranicznego, które mog stanowi precedensy w omawianych kwestiach.

Istotn czci materiaów ródowych jest bibliografia, dotyczca wielu aspektów badanego zakresu, w szczególnoci prawa midzynarodowego, strategii stosowanych przez holdingi midzynarodowe lub teorii gier. Wikszo stanowi opracowania zagraniczne, najczciej w jzyku angielskim. Dowodzi to, e problematyka podjta w rozprawie nie bya jeszcze szeroko omawiana w polskiej literaturze.

Wieloaspektowo podjtych zagadnie sprawia równie, e w opracowaniach zagranicznych nie zidentyfikowano publikacji, która obejmowaaby wszystkie aspekty rozwaane w rozprawie. Zaproponowane ujcie pokazuje jednak zalenoci pomidzy rónymi nurtami dorobku naukowego w badanym zakresie. Ponadto analiza ma charakter dynamiczny, co pozwolio na przedstawienie zidentyfikowanych zjawisk i ich zmiany w czasie. Omówiono pogldy przedstawicieli doktryny. W wyniku tego przegldu ustalono, e w doktrynie pomijano aspekty czenia zagadnie unikania opodatkowania i wykorzystywania w tym celu strategii podatkowych oraz wicych si z tym zachowa pastwa i holdingów midzynarodowych. Wybrana bibliografia zawiera rónorodne wydawnictwa - opracowania monograficzne, artykuy w prasie fachowej, podrczniki, publikacje pokonferencyjne czy prace naukowe upublicznione w internecie.

Przeprowadzona analiza dorobku naukowego w ujciu systemowym w nowatorski sposób czy dorobek naukowy z zakresu badania zjawiska unikania opodatkowania przez holdingi midzynarodowe z dorobkiem naukowym z zakresu polityki publicznej, na któr skada si polityka przeciwdziaania unikaniu opodatkowania. Nauka o polityce publicznej, jako cigle moda dyscyplina, nie wypracowaa oryginalnej bazy teoretycznej. Dlatego w rozprawie rozwaania oparto na bogatym dorobku teoretycznym innych dyscyplin, w szczególnoci dorobku nauk ekonomicznych z dziedziny teorii midzynarodowego opodatkowania. Wykorzystano dorobek teorii midzynarodowego optymalnego opodatkowania, stanowicej podwaliny teorii unikania opodatkowania, oraz teorii midzynarodowej konkurencji podatkowej.

W badaniach zachowa strategicznych wykorzystano dorobek teorii zarzdzania przedsibiorstwem. Analizujc rol pastwa w powstawaniu zjawiska unikania opodatkowania, zwrócono równie uwag na ograniczenia pastwa wobec strategii podatkowych formuowanych przez holdingi midzynarodowe. Wród najistotniejszych ogranicze wskazano midzynarodow konkurencj podatkow oraz zjawisko asymetrii informacji pomidzy pastwami a holdingami midzynarodowymi.

W celu zbadania wzajemnych zalenoci pomidzy holdingiem midzynarodowym a pastwem wykorzystano dorobek teorii gier.

W analizie dorobku naukowego polityki publicznej szczególn uwag powicono procesowi tworzenia i prowadzenia polityki podatkowej w zakresie unikania opodatkowania. W rozprawie przedstawiono najwaniejsze empiryczne badania nad przenoszeniem dochodu podatkowego i erozj bazy podatkowej pastw przez midzynarodowe holdingi. Ponadto wskazano najistotniejsze wnioski dotyczce obniania efektywnej stopy podatkowej przez holdingi midzynarodowe za porednictwem przenoszenia dziaalnoci gospodarczej lub dochodu podatkowego do jurysdykcji o niskich stawkach podatkowych.

Krytyczna analiza literatury ekonomicznej prezentuje zalenoci pomidzy osigniciami dorobku naukowego. Badania literatury pokazuj, e nie ma ona charakteru linearnego.

Relacje pomidzy pastwem a holdingiem midzynarodowym przeanalizowano na podstawie zachowa holdingów przy zaoeniu okrelonej polityki podatkowej pastwa. W analizie tej wykorzystano instrumenty wypracowane w teorii gier. Dokonano równie przegldu literatury w celu uporzdkowania siatki pojciowej dotyczcej tej teorii.

Na podstawie dokonanego przegldu literatury uznano, e wybrany temat, jak te postawione cele nie zostay jeszcze przez nikogo przeanalizowane w zaproponowanym ujciu. Dodatkowo w analizie wykorzystano akty prawne obowizujce w Polsce na 30 wrzenia 2018 r. S to: ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawa Ordynacja podatkowa.

W rozprawie zastosowano metody badawcze, które wpisuj si w optymalny, zmodyfikowany model naturalistyczny. Z jednej strony zapewnia on naukowe podejcie do badanego zjawiska dziki wykorzystaniu metod ilociowych, a z drugiej pozwala na zastosowanie abstrakcyjnych metod, przyjtych w podejciu humanistycznym w formie jakociowego opisu rzeczywistoci. Poszerzone w ten sposób pole badawcze zostao uzupenione przez weryfikacj postawionych hipotez w ramach badania metod ilociow i jakociow. Badaniu poddano niektóre dane podatkowe, pozyskane z zasobów administracji podatkowej w Polsce. Dotyczyy one wybranych podmiotów nalecych do holdingów midzynarodowych w Polsce. Wykorzystano je do okrelenia tendencji zachowa podatników stosujcych strategie podatkowe. W badaniu jakociowym wykorzystano natomiast porównawcze metody badawcze. Materia ródowy zosta przeanalizowany pod ktem genezy i dalszego rozwoju polityki przeciwdziaania unikaniu opodatkowania w Polsce i na wiecie. Regulacje podatkowe poddano wykadni jzykowej, funkcjonalnej oraz systemowej.

Metody badawcze, zastosowane w pracy, stanowi autorsk metod wieloczynnikowej analizy zachowa holdingów midzynarodowych przy okrelonej polityce pastwa. Badaniu poddano równie zmian tych zachowa na skutek zastosowania okrelonej polityki pastwa, dotyczcej przeciwdziaania unikaniu opodatkowania. Badanie obejmuje wzajemne zalenoci pomidzy holdingiem midzynarodowym a pastwem oraz ich zachowa. W tym celu wykorzystano teori gier, w szczególnoci gry pojedyncze, a take gry z niekompletn informacj.

Majc na uwadze cele badawcze, sformuowano tez gówn i trzy hipotezy pomocnicze, które s wzgldem siebie komplementarne. Teza badawcza stanowi, e tendencje w ramach strategii podatkowych holdingów midzynarodowych zale od skutecznoci polityki pastwa dotyczcej przeciwdziaania unikaniu opodatkowania.

W celu potwierdzenia tezy badawczej wykorzystano nastpujce hipotezy pomocnicze. Pierwsza z nich stanowi, e poprawa skutecznoci niektórych narzdzi przeciwdziaania unikaniu opodatkowania jest moliwa dziki integracji polityki pastw czonkowskich Unii Europejskiej. Wedug drugiej tylko wybrana polityka pastwa przeciwdziaajca unikaniu opodatkowania wywouje (wbrew swojemu celowi) tendencj holdingów midzynarodowych do dalszej hybrydyzacji strategii podatkowej. Trzecia hipoteza pomocnicza wskazuje, e wycofanie si ze strategii podatkowej przyjtej przez holding midzynarodowy moe by skutkiem braku moliwoci oszacowania przez niego korzyci podatkowych wynikajcych z przewidywanej polityki podatkowej pastwa. Tak postawione tezy i hipotezy pomocnicze ujmuj kwestie przeciwdziaania unikaniu opodatkowania w sposób odmienny ni dotychczas.