Ubezpieczenie budynków od ryzyk katastroficznych. Aspekty prawno-ekonomiczne

Sowo  wstpne

Tytu niniejszego opracowania zbiorowego zdaje si prima facie sugerowa, e jego materia ogranicza si jedynie do problematyki ubezpieczeniowej zwizanej z kompensacj tzw. szkód katastroficznych dotykajcych budynków. W istocie zakres tematyczny i problemowy poszczególnych artykuów jest znacznie szerszy, by nie rzec — wielopaszczyznowy. Poszczególni Autorzy - reprezentujcy wiele krajowych rodowisk akademickich — analizuj bowiem problematyk szkód katastroficznych nie tylko na paszczynie prawa odszkodowawczego (cywilnego i ubezpieczeniowego), ale nadto poruszaj kwestie zwizane z pomoc publiczn dla ofiar katastrof, problemy dotykajce przedsiwzi o charakterze prewencyjnym, postulujc midzy innymi rónorakie rozwizania prawne i zachty majce suy upowszechnieniu w naszym kraju spoecznego nawyku zawierania ubezpiecze na wypadek wystpienia tzw. szkód katastroficznych. Oczywicie rozwaania te — co zreszt wynika z tytuu opracowania — koncentruj si na problematyce ochrony ubezpieczeniowej budynków, w szczególnoci za budynków mieszkalnych.

Czy tego rodzaju ubezpieczenie powinno opiera si na formule ubezpieczenia obowizkowego w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniach obowizkowych (2003), czy te jego ide naley w naszym kraju upowszechni przy uyciu instrumentów i metod oddziaywania innych anieli ustawowy przymus ubezpieczenia? W tym drugim wariancie — uywajc pewnego skrótu mylowego — skonni bylibymy opowiedzie si za powszechnoci omawianego ubezpieczenia, niekoniecznie jednak za jego obowizkowoci.

Wikszo Autorów, z których aden nie kwestionuje potrzeby upowszechnienia ochrony ubezpieczeniowej budynków od szkód katastroficznych, zdaje si opowiada raczej przeciwko koncepcji obowizkowoci przedmiotowego ubezpieczenia.

Takie stanowisko przewaa w szczególnoci w opracowaniach, których Autorami s przedstawiciele nauki prawa ubezpieczeniowego, którzy susznie podnosz, e przymus ustawowy moe - paradoksalnie - nie przynie oczekiwanych rezultatów, a nade wszystko moe nie zapewni penej powszechnoci ubezpieczenia, które to zjawisko obserwujemy na przykadzie innych ubezpiecze obowizkowych (komunikacyjnego ubezpieczenia OC czy ubezpieczenia budynków rolniczych). Nadto nie mona lekceway faktu, e wprowadzenie obowizku nowego ubezpieczenia o charakterze powszechnym powinno spotka si z akceptacj wszystkich zainteresowanych, nade wszystko za wacicieli budynków mieszkalnych, jako adresatów takiego przymusu. Tymczasem, jak pokazuj przeprowadzone do tej pory badania sondaowe, wikszo wacicieli budynków w naszym kraju nie akceptuje projektowanego ubezpieczenia budynków (choby tylko mieszkalnych) w formule ubezpieczenia obowizkowego.

Jako redaktor opracowania omielam si mie nadziej, e przysuy si ono dobrze w toczcej si dyskusji (take w jej wymiarze legislacyjnym) nad poszukiwaniem optymalnych rozwiza prawnych w odniesieniu do problematyki kompensacji szkód bdcych nastpstwem ryzyk katastroficznych, których intensywno i ekstensywno niebezpiecznie si potguje, zwaszcza w ostatnich latach.

Na koniec pragn podzikowa Polskiej Izbie Ubezpiecze za okazan pomoc — w szczególnoci w jej aspekcie finansowym — w wydaniu prezentowanego opracowania zbiorowego, którego gównym animatorem konceptualno-naukowym jest Katedra Prawa Ubezpieczeniowego Uniwersytetu Mikoaja Kopernika.